ΜονΠρΚαλαβρ 65/2016: Γραμμάτιο προείσπραξης δικηγορικής αμοιβής – Αντισυνταγματική η διάταξη του άρθρου 61 παρ. 4 του Ν. 4194/2013 περί απαραδέκτου της διαδικαστικής πράξης σε περίπτωση μη προσκόμισής του, ακόμη και όταν η παράσταση των δικηγόρων είναι υποχρεωτική

Η υπ’ αριθμ. 65/2016 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Καλαβρύτων[1], επιλαμβανόμενη επί δικογράφου ανακοπής κατά επισπευδόμενης αναγκαστικής εκτελέσεως, κατά τη συζήτηση της οποίας ο ανακόπτων – καθ’ ου η εκτελεστική διαδικασία δεν προσκόμισε την ανάλογη προείσπραξη δικηγορικής αμοιβής των παρασταθέντων δικηγόρων του, έκρινε ότι «…Παρά το ότι δεν έχει προσκομισθεί από τον ανακόπτοντα η ανάλογη προείσπραξη δικηγορικής αμοιβής αμφοτέρων των παρασταθέντων δικηγόρων του, το Δικαστήριο δεν θα κηρύξει απαράδεκτη για το λόγο αυτό τη συζήτηση της υπό κρίση ανακοπής, καθώς η διάταξη του άρθρου 61 §4 Ν. 4194/2013, που προβλέπει το απαράδεκτο της σχετικής διαδικαστικής πράξης, σε συνδυασμό με την παράγραφο 1 του ιδίου άρθρου, εφόσον δεν κατατίθεται το αντίστοιχο γραμμάτιο προείσπραξης δικηγορικής αμοιβής, είναι ανίσχυρη ως αντικείμενη στο δικαίωμα δικαστικής ακρόασης και προστασίας, που θεσπίζεται με το άρθρο 20§1 του Συντάγματος, διότι επιρρίπτει δυσμενείς συνέπειες στο διάδικο, εφόσον δεν τηρηθούν οι ρυθμίσεις για την εξασφάλιση της είσπραξης των δικηγορικών αμοιβών και των πόρων των αντίστοιχων οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης, που αποσκοπούν και στον περιορισμό της φοροδιαφυγής των δικηγόρων, χωρίς όμως να συνάπτεται με τη λειτουργία των δικαστηρίων, σύμφωνα με το Σύνταγμα και την απονομή της δικαιοσύνης από αυτά ούτε με την έναντι των δικαστηρίων θέση των διαδίκων, ακόμα και όταν η παράσταση των δικηγόρων είναι υποχρεωτική χάριν της προστασίας των ίδιων των διαδίκων και της ορθής απονομής της δικαιοσύνης (βλ. ΑΕΔ 33/1995, ΝοΒ 1995, 908, που έκρινε επί των αντιστοίχου περιεχομένου διατάξεων του άρθρου 96§§1,6 του προϊσχύσαντος Κώδικα Δικηγόρων – Ν. 3026/1954, πριν αυτό αντικατασταθεί με το άρθρο 5§11 Ν. 2408/1996). Σημειώνεται, ωστόσο, ότι οι παραστάντες δικηγόροι δεν απαλλάσσονται από την υποχρέωση να προσκομίσουν τα γραμμάτια προείσπραξης της δικηγορικής αμοιβής τους, ενόψει και των προβλεπομένων στις παραγράφους 5 και 6 του άρθρου 61 του Ν. 4194/2013 συνεπειών…».

Όπως παρατηρείται από τον Χατζηϊωάννου[2], καίτοι, κατόπιν εκδόσεως της υπ’ αριθμ. 33/1995 αποφάσεως του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου[3] (στην οποία παραπέμπει και η μείζων πρόταση της ΜονΠρΚαλαβρ 65/2016) δια της οποίας εκρίθη αντισυνταγματική η δυσμενής για το διάδικο έννομη συνέπεια της (πλασματικής) ερημοδικίας του σε περίπτωση μη προσκόμισης γραμματίου προείσπραξης δικηγορικής αμοιβής, το άρθρο 5 παρ. 11 του Ν. 2408/1996 απάλειψε την επίμαχη διάταξη του άρθρου 96 παρ. 6 του προϊσχύσαντος Κώδικα Δικηγόρων (ν.δ. 3026/1954) που προέβλεπε την ως άνω δυσμενή συνέπεια, η επαναφορά με το άρθρο 61 παρ. 4 του Ν. 4194/2013 της περί ης ο λόγος έννομης συνέπειας για τον διάδικο, συνιστά σαφή οπισθοχώρηση του Κράτους Δικαίου έναντι των τρεχουσών δημοσιονομικών αναγκών του Ελληνικού Δημοσίου. Μολαταύτα, η χωρήσασα νομοθετική πρωτοβουλία, αν και επικρίθηκε σφόδρα τόσο από την Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής κατά το στάδιο ελέγχου του σχετικού νομοσχεδίου όσο και από τη θεωρία μετά την ψήφισή του[4], «δεν εμπόδισε σημαντική μερίδα της νομολογίας[5], αβασάνιστα ως επί το πλείστον, δηλαδή χωρίς κανέναν προβληματισμό αναφορικά με την συνταγματικότητα της διάταξης, να εφαρμόσει την δυσμενή για τον διάδικο έννομη συνέπεια του άρθρ. 61 § 4 ν. 4194/2013, σε όσες περιπτώσεις παρατηρήθηκε παράλειψη κατάθεσης του νόμιμου γραμματίου. Κορύφωση της τάσης αυτής της νομολογίας υπήρξε η ΟλΣτΕ 1858/2015, η οποία έκρινε κατά πλειοψηφία (με μειοψηφία τεσσάρων δικαστών) συνταγματική την ανωτέρω διάταξη».

Ενόψει των ανωτέρω, η ως άνω υπ’ αριθμ. 65/2016 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Καλαβρύτων, αλλά και η προηγηθείσα αυτής υπ’ αριθμ. 3717/2015 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης[6] που ομοίως έκρινε αντισυνταγματική τη διάταξη του άρθρου 61 παρ. 4 του Ν. 4194/2013, υιοθετώντας το σκεπτικό της προαναφερθείσας υπ’ αριθμ. 33/1995 αποφάσεως του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου, αποτελούν σαφές ρήγμα στην ανωτέρω νομολογία που καταφάσκει το απαράδεκτο της σχετικής διαδικαστικής πράξης σε περίπτωση μη προσκόμισης γραμματίου προείσπραξης δικηγορικής αμοιβής.

Τέλος, σημειούται ότι το άρθρο 33 του προωθούμενου κατά τον τρέχοντα χρόνο νομοσχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο «Μέτρα Θεραπείας ατόμων που απαλλάσσονται από την ποινή λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής και λοιπές διατάξεις», το οποίο έχει ήδη διέλθει από δημόσια διαβούλευση, προβλέπει τα εξής: «Μετά το πρώτο εδάφιο της παρ. 4 του άρθρου 61 του ν. 4194/2013 (Α΄ 208) προστίθεται εδάφιο ως εξής: «Η υποχρέωση προκαταβολής της παράστασης κατά τη συζήτηση κάθε είδους ενδίκων βοηθημάτων ή μέσων θεωρείται τυπική παράλειψη η οποία δύναται να καλυφθεί μετά τη συζήτηση και πριν την έκδοση της απόφασης, ύστερα από σχετική ειδοποίηση του πληρεξούσιου δικηγόρου από τo δικαστήριο.»». Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του Χατζηϊωάννου, η προωθούμενη αυτή νομοθετική πρωτοβουλία κινείται προς μία «μετριοπαθή» κατεύθυνση έμπρακτης άρσης των δυσμενών συνεπειών του άρθρου 61 παρ. 4 του ν. 4194/2013, δίνοντας την ευκαιρία στο διάδικο να θεραπεύσει, έστω εκ των υστέρων μετά από σχετική ειδοποίηση του δικαστηρίου, το προβλεπόμενο απαράδεκτο, de lege ferenda όμως και για την ταυτότητα του νομικού λόγου σκόπιμη θα ήταν η παροχή της αυτής δυνατότητας στο διάδικο που δεν κατέθεσε γραμμάτιο κατά την κατάθεση.

Εμμανουέλα Μανωλιδάκη, δικηγόρος

info@efotopoulou.gr

[1] Βλ. ΜονΠρΚαλαβρ 65/2016, ΤΝΠ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ = ΝοΒ 2017, τόμ. 65, σελ. 1105 επ. με σύμφ. παρατ. Β. Α. Χατζηϊωάννου.

[2] Βλ. Β. Α. Χατζηϊωάννου, Παρατηρήσεις επί της ΜονΠρΚαλαβρ 65/2016, Μη προσκόμιση γραμματίου προείσπραξης δικηγορικής αμοιβής. Αντισυνταγματική η κήρυξη απαραδέκτου της διαδικαστικής πράξης (61 § 4 ν. 4194/2013), ΝοΒ 2017, τόμ. 65, σελ. 1106 επ..

[3] Βλ. ΑΕΔ 33/1995, ΝοΒ 1995, σελ. 908.

[4] Βλ. Σεβαστίδη, Γραμμάτιο καταβολής εισφορών δικηγόρων: Η παράλειψη κατάθεσής του δεν συνεπάγεται το απαράδεκτο της διαδικαστικής πράξης, ΕΠολΔ 2016, σελ. 31 επ., Γιαννόπουλο, Παρατηρήσεις στην ΟλΣτΕ 1858/2015, ΕΠολΔ 2015, σελ. 241 επ., Πανταζόπουλο, Παρατηρήσεις στην ΠΠΑ 3616/2014, ΕλλΔνη 2015, σελ. 197-198.

[5] Βλ. ΜΠΑ 3807/2015, ΕφΛαρ 70/2014, ΜΠΑ 711/2014, ΤΝΠ ΔΣΑ, ΠΠΑ 3616/2014, ΕλλΔνη 2015, σελ. 193, ΜονΠρΡοδ 180/2013, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΕιρΧαν 809/2013, ΝοΒ 2014, σελ. 323= ΕλλΔνη 2014, σελ. 283, με παρατ. Ι. Κατρά.

[6] Βλ. ΜονΠρΘεσσ 3717/2015, ΕλλΔνη 2015, σελ. 569.